29.6.12

Στη θέση τής απόλαυσης τοποθετήσαμε την κατανάλωση





Τι σχέση έχει ένας συγγραφέας με την οργάνωση της UNICEF; Η φυσική με την λογοτεχνία; Η κριτική τής λογοτεχνίας με έναν σύμβουλο εκδόσεων; Όλα δένουν αρμονικά στο έργο του, καθότι, ενώ σπούδασε φυσικός, σήμερα είναι ένας επιτυχημένος συγγραφέας. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι η μεγαλύτερη διάκριση είναι η διάρκεια, στο πρόσωπό του η λογοτεχνία κέρδισε ακόμη έναν πόντο. Ο βραβευμένος συγγραφέας Μάνος Κοντολέων μιλά στα «Πρόσωπα» για τη σχέση του με τη λογοτεχνία, την Τέχνη και τον Πολιτισμό, καθώς και για τη σημασία τού να είσαι Έλληνας.

Συνέντευξη στην ΕΦΗ ΔΟΥΛΗ για την εφημερίδα ΜΕΤΕΩΡΑ



 Όταν αρχίσατε να γράφετε, ποιος ήταν ο σκοπός σας;

Συχνά σε αυτήν την ερώτηση απαντώ πως ήταν μια αυθόρμητη ανάγκη επικοινωνίας που με
έσπρωξε στο γράψιμο. Αλλά αν το ψάξω κάπως πιο βαθιά… Ομολογώ πως δεν μπορώ να είμαι σίγουρος τι είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο να θέλει να εκφρασθεί μέσω της γραφής… Η επικοινωνία; Η αυτοέκθεση; Η εξομολόγηση; Η διάθεση επιβολής των απόψεών σου;… Μερικά πράγματα διατηρούν το μυστήριό τους… Και ίσως γι’ αυτό διατηρούν πάντα τη γοητεία τους. Το να γράφεις είναι κάτι το μαγικό.

Πόσα πονήματά σας έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα;

Νομίζω πως φτάνουν τα 65… Άλλα είναι για παιδιά, άλλα για νέους και άλλα για ενήλικους αναγνώστες.

Ναι, γράφετε στην ουσία για τρεις γενιές: για παιδιά, αλλά και για εφήβους, όπως και για τους γονείς όλων αυτών. Είστε από τους συγγραφείς που έχετε την ικανότητα να απευθύνεστε σε αναγνώστες διαφορετικών ηλικιών. Όλο αυτό είναι συγκινητικό;

Συγκινητικό γιατί; Με τα γραπτά μου θέλω να επικοινωνώ με τους συνανθρώπους μου. Όπως και με
τα λόγια μου και τις πράξεις μου. Ζω ανάμεσα σε ανθρώπους που άλλοι είναι πιο μεγάλοι από εμένα, άλλοι πιο μικροί, άλλοι έχουν τα δικά μου χρόνια. Με όλους προσπαθώ να βρω ένα τρόπο επικοινωνίας. Άλλοτε προφορικό κι άλλοτε γραπτό. Κι άλλωστε ποτέ δεν ξεχνώ το πώς αισθανόμουνα ως παιδί και ως έφηβος. Ως νέος άντρας. Θυμάμαι όχι τόσο γεγονότα, όσο συγκινήσεις και αντιδράσεις. Και πάνω σε αυτή τη γνώση γράφω.

Ως συγγραφέας πολλών παραμυθιών αλλά και παιδικών βιβλίων, γνωρίζετε καλά την παιδική ψυχολογία. Πώς θα μας συμβουλεύατε να φερόμαστε στα παιδιά;

Με ευθύνη από τη μια, με κατανόηση από την άλλη… Α, και με τη διάθεση να παίρνουμε κάπου κάπου από αυτά μερικά μαθήματα, που ίσως –καθώς έχουμε μεγαλώσει– να τα έχουμε ξεχάσει.

Οι ήρωες των βιβλίων σας έχουν σχέση με πρόσωπα που γνωρίζετε; Η φράση τής γνωστής αμερικανίδας συγγραφέα Τζόαν Ντίντιον, «όταν γράφεις πάντα ξεπουλάς κάποιον», πόσο σας βρίσκει σύμφωνο;

Όχι πάντα. Θα έλεγα σπάνια. Αλλά και όταν δικά μου άτομα γίνονται η βάση που πάνω τους θα
στήσω κάποιους ήρωές μου, ποτέ, μα ποτέ δεν τα ξεπουλώ. Προσπαθώ να τα καταλάβω. Να τα αγαπήσω περισσότερο.

Η σύζυγος σας Κωστία Κοντολέων, επίσης συγγραφέας, πόσο σας επηρεάζει στο έργο σας και πόσο βοηθούν τα κοινά ενδιαφέροντά σας;

Η Κώστια γράφει και μεταφράζει. Η Άννα η κόρη μας έχει κι αυτή ξεκινήσει κάτι παρόμοιο να κάνει. Τα κοινά ενδιαφέροντα μας φέρνουν άλλοτε πιο κοντά κι άλλοτε πάλι μας κάνουν να διαφωνούμε. Με άλλα λόγια, δεν πλήττουμε.

Η Τέχνη και ο Πολιτισμός τι ρόλο παίζουν στη ζωή σας;

Πρώτιστο και ιδιαιτέρως σημαντικό. Η Τέχνη είναι ένας τρόπος να ζεις. Και ο Πολιτισμός είναι
ένας τρόπος να συνυπάρχεις με τους άλλους.

 Έχετε σπουδάσει Φυσικός.  Οι σπουδές σας είναι άσχετες με το γράψιμο ή σας βοήθησαν;

Η Φυσική, ως μια βασική επιστήμη που αναλύει τους νόμους της Φύσης, με βοήθησε να κατανοήσω και να εφαρμόσω στη συνέχεια τους νόμους τής Τέχνης. Διότι –παραποιώντας μα όχι και τόσο αυθαίρετα τη ρήση του Αριστοτέλη– η Τέχνη είναι μίμηση της Ζωής.

Θα ήθελα να μας μιλήσετε και από τη θέση του αντιπροέδρου του ελληνικού τμήματος της UNICEF, τις δραστηριότητες της UNICEF αυτή την περίοδο και την ανταπόκριση των Ελλήνων στο κάλεσμά σας;

Το να σκέφτεσαι και να προσφέρεις την όποια βοήθεια μπορείς στα παιδιά όλου του κόσμου και
κυρίως σε εκείνα που ζούνε σε περιοχές της Γης μας όπου η στέρηση βασικών αγαθών είναι έντονη,
είναι στάση ζωής, είναι υποχρέωση και έκφραση ανθρωπιάς. Δεν είμαι από τους ανθρώπους εκείνους που νοιάζονται μόνο για αυτά που συμβαίνουν στη δικιά τους την αυλή. Δεν μπορώ να αισθάνομαι ευτυχισμένος αν εγώ έχω έστω και τα βασικά αγαθά, ενώ λίγο πιο πέρα κάποια παιδιά
πεθαίνουν από έλλειψη εμβολίων ή καθαρού νερού.

Πώς αισθάνεστε όταν ακούτε στην τηλεόραση για την κρίση χρέους της Ελλάδας;

Η κρίση χρέους… Δεν ξέρω… Θέλω να πω δεν είμαι οικονομολόγος για να αναλύσω τους λόγους που έφεραν ως εδώ τα πράγματα. Εκείνο που μπορώ να ξέρω και εκείνο που θέλω να ξέρω, είναι
πως δεν γίνεται όλα κανείς να τα μετρά με το χρήμα. Ούτε αυτό που ξοδεύει, ούτε αυτό που χρωστά. Ο πολιτισμός μας και κυρίως ο πολιτισμός τής Δύσης στηρίχτηκε πάνω σε άλλες προτεραιότητες. Τις έχουμε αγνοήσει και έτσι έχουμε οδηγηθεί στο σημείο αυτό.

Η ανάμειξη των πολιτισμών τι μπορεί να σημαίνει για τη χώρα μας και πόσο επηρεάζει, κατά τη γνώμη σας, την εξέλιξή της;

Μου αρέσει οι πολιτισμοί να έρχονται σε επαφή. Αλλά κρατώντας ο καθένας τα δικά του χαρακτηριστικά.

Γιατί φτάσαμε ως εδώ;

Επειδή στη θέση τής απόλαυσης τοποθετήσαμε την κατανάλωση.

Τι θα λέγατε σήμερα στους Έλληνες;

Ως Έλληνας κι εγώ, το ίδιο υπεύθυνος με τους άλλους για το κάθε καλό μα και για το κάθε κακό, λέω στον εαυτό μου: Σκέψου πρώτα και μετά πράξε!

Υπάρχουν στις μέρες μας εκπτώσεις αξιών;

Αν υπάρχουν λέει!

Λέτε «όχι» και σε ποια πράγματα;

Τα «όχι» του καθενός, μαζί με τα «ναι» του, είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση. Οι άλλοι μπορούν
να μιλήσουν γι αυτά.

Σας φοβίζει το μέλλον;

Οι γονείς μου ήταν σμυρνιοί. Παιδιά ήταν το 1922. Μεγάλωσα ακούγοντας για τα πάθη των προσφύγων, μα και για την προκοπή τους. Το μέλλον λοιπόν ίσως να με φοβίζει. Αλλά δεν με
τρομάζει.

Ποιος είναι ο ρόλος ενός πνευματικού ανθρώπου στην κοινωνία;

Αν εννοείται ποιος πρέπει να ήταν, θα σας έλεγα… να είναι η συνείδηση της εποχής του.

Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας μία επαναστατική πρόταση;

Αμφισβητείτε!

13.6.12

Πράσινη βασίλισσα


Λότη Πέτροβις – Ανδρουτσοπούλου

«Στη σκιά της πράσινης βασίλισσας»

Μυθιστόρημα
Εκδ.Πατάκη, 2012


Όταν εκτιμούμε έναν συγγραφέα τον χαρακτηρίζουμε άλλοτε ‘μεγάλο’, άλλοτε ΄καλό’ ή ‘πολύ καλό’, άλλοτε ‘ταλαντούχο’… Εγώ, τους συγγραφείς που εκτιμώ τους χαρακτηρίζω ‘σημαντικούς’.
Σημαντικούς γιατί το έργο τους από τη μια προσφέρει αισθητική απόλαυση και από την άλλη νοηματική ενδυνάμωση.
Ναι είναι σημαντικό να σου χαρίζει κάποιος τη χαρά να απολαμβάνεις την ομορφιά (στην περίπτωση της λογοτεχνίας, η ομορφιά στοιχειοθετείται με λέξεις) και παράλληλα να σου προσφέρει τη δυνατότητα να διευρύνεις γνώσεις και προβληματισμούς.
Αλήθεια, αναρωτιέμαι, μέτρησες ποτέ –κι ας ξέρεις τόσα- πόσες φορές προσπάθησαν οι Έλληνες μ΄ εδώ κι εκεί κινήματα ή με ξεσηκωμούς μικρούς ή μεγαλύτερους παντού στη γη τους να διώξουν τους Οθωμανούς τους τέσσερις αιώνες που ακολούθησαν από τα χρόνια που όρμησαν πρώτη φορά στα χώματά τους; Με το δικό μου μέτρημα τα βγάζω πάνω από δεκαπέντε.
Μικρό και σύντομα, συντομότατο απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Στη σκιά της πράσινης βασίλισσας», το τελευταίο έργο της Λότης Πέτροβιτς – Ανδρουτσοπούλου, που όμως νομίζω πως με βοηθά να δείξω γιατί θεωρώ τη συγκεκριμένη συγγραφέα ‘σημαντική’.
Άψογη αισθητική λέξεων και παροχή μιας ουσιαστικής γνώσης.
Σημαντική, λοιπόν, συγγραφέας η Πέτροβιτς.
Μα όπως κάθε σημαντικός συγγραφέας έχει κι αυτή δυο, τρία συγγραφικά στίγματα.
Να τα απαριθμήσω αμέσως:
Α. Η ανάγκη να κάνει γνωστή της Ιστορία σε ένα ευρύτερο κοινό (κυρίως νέων) και μέσα από τη γνώση να συνδέει το τότε με το τώρα.     
Β. Το πάθος της με τον Παπαδιαμάντη
Γ. Τα μυθιστορηματικά της πρόσωπα, από βιβλίο σε βιβλίο, να συνδέονται μεταξύ τους άλλοτε με συγγενικούς δεσμούς, άλλοτε με φιλικούς, άλλοτε μέσα από ποικίλα γεγονότα, από αυτά που φέρνουν κοντά τους ανθρώπους. Ο μυθιστορηματικός κόσμος της Πέτροβιτς έχει την ποικιλία ενός
πραγματικού κόσμου.

Η Λότη Πέτροβις – Ανδρουτσοπούλου είναι επίσης μια ιδιαιτέρως συνεπής προσωπικότητα –για όσους τη γνωρίζουν προσωπικά η συνέπειά της αντανακλάται σε πράξεις και σκέψεις.
Η Λότη δε θα σε ξαφνιάσει με κάτι το απρόοπτο. Θα σε ξαφνιάσει με κάτι αναμενόμενο, που όμως εσύ –είτε ως φίλος της είτε ως αναγνώστης της- δεν το είχες σκεφτεί.
Είμαι για χρόνια πολλά φίλος της και για ακόμα περισσότερα αναγνώστης της.
Έπρεπε, λοιπόν, να αναμένω πως η Λότη ως συγγραφέας δεν θα επέτρεπε στον εαυτό της να μην καλύψει όλη την ιστορία του ελληνισμού.
Μα ομολογώ πως δεν μπορούσα να φανταστώ το εύρημα που θα χρησιμοποιούσε για να πετύχει αυτόν τον στόχο της.
Κι όμως αυτό το εύρημα εδώ και πολλά  χρόνια το ήξερα, περνούσα από δίπλα του, το χαιρόμουνα την ίδια ώρα που ιδιαίτερη σημασία δεν του έδινα.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με μια σειρά.
Η Λότη μαζί με τον Ανδρέα, το πολύτιμο σύντροφό της, έχουν στήσει ένα υπέροχο σπιτικό, στην Τράπεζα Αιγίου. Ένα σπιτικό που δεν τους καλύπτει μόνο τις καλοκαιρινές διακοπές. Είναι ένα όμορφο σπίτι μέσα σε ένα όμορφο κτήμα, μέσα σε μια περιοχή  στιγματισμένη από την Ιστορία των Ελλήνων, αλλά και από την οικογένεια του ίδιου του Ανδρέα Ανδρουτσόπουλου.
Έχω πολλές φορές βρεθεί σε αυτό το μαγικό –ναι, μαγικό, μέρος. Και κάθε φορά με υποδέχεται –αμίλητα μεν, αλλά με όλη την ένταση μιας ουσιαστικής παρουσίας- η αιωνόβια βελανιδιά που δεσπόζει στο μπροστινό μέρος του κτήματος.
Έχω πολλές φορές καθίσει κάτω από τη σκιά της, στους πάγκους που έχουν φτιαχτεί από τα κλωνιά της.
Αλλά ποτέ μου δεν είχα υποψιαστεί πως αυτό το δέντρο είχε βασιλική καταγωγή και πως κάποια στιγμή θα γινότανε η πρωταγωνίστρια του πλέον –ίσως- σημαντικού έργου μιας καθιερωμένης εδώ και χρόνια δημιουργού.
Ναι, η πράσινη βασίλισσα του τίτλου αυτή η βελανιδιά είναι.
Και η Λότη Πέτροβιτς – Ανδρουτσοπούλου αποφάσισε αυτήν να ακούσει και μέσα από τις δικές της αφηγήσεις να μιλήσει για μια πορεία που ξεκινά από εποχές γεωλογικών ανακατατάξεων και φτάνει στις μέρες μας.
Ιστορικό, λοιπόν, μυθιστόρημα κι αυτό. Αλλά πάντα τα παλιά ερμηνεύουν τα νέα, πάντα τα τωρίνα αναμοχλεύουν παλιές ιστορίες για να σχεδιάσουν τα μελλούμενα.
Το πρώτο συγγραφικό στίγμα, λοιπόν, και πάλι υπάρχει.
Όπως υπάρχει και το δεύτερο –η παρουσία του Παπαδιαμάντη.     
Κι άλλοτε η Λότη έχει χρησιμοποιήσει ως δομικό στοιχείο εξέλιξης έργο του μεγάλου μας συγγραφέα.
Το κάνει όχι μόνο γιατί πιστεύει στην λογοτεχνική αξία των διηγημάτων του, αλλά και γιατί επίσης πιστεύει πως ο Παπαδιαμάντης είναι ένας διαχρονικός συγγραφέας. Συγγραφέας που ζει.
Έτσι και τώρα, το διήγημα του σκιαθίτη κοσμοκαλόγερου «Υπό την βασιλικήν δρυν» γίνεται ο οδηγός που θα βοηθήσει την άλλη πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος, τη νεαρή Έλλη, να δει την αλήθεια που συχνά κρύβεται πίσω από σκιές πλάνες κι ακόμα να την βοηθήσει να καταλάβει πως μπορεί οι άνθρωποι να έρχονται και να παρέρχονται, αλλά τα πάθη τους ίδια πάντα μένουν.
Και στη σημείο αυτό θέλω να τονίσω το πόσο ευρηματικό και αποτελεσματικό είναι αυτό που η Λότη κάνει –το να φέρνει δίπλα, δίπλα λογοτεχνικές εκφράσεις δυο εποχών.
…Και ήτο εκείνη άνασσα του δρυμού, δέσποινα αγρίας καλλονής, βασίλισσα της δρόσου… -έχει γράψει ο κυρ Αλέξανδρος.
…Είχα πατέρα τη Μακεδονία, σπέρμα δικό της ήμουνα. Και βρέθηκα να μεγαλώνω στα σπλάχνα του Μοριά. Με άλλα λόγια, είχα πατέρα θηλυκό κι αρσενική μητέρα. –γράφει η Λότη.
Και μη μου πείτε πως δεν διακρίνεται ο εσωτερικός ρυθμός με τον οποίον συνδέονται οι περιγραφές και τα νοήματα.
Οι συγγραφείς έχουν ρίζες –η Λότη με υπερηφάνεια αναφέρει τις δικές της.
Και ερχόμαστε στο τρίτο στίγμα της Πέτροβιτς
Και πάλι πρόσωπα από άλλα της προηγούμενα μυθιστορήματα κυκλοφορούν στις σελίδες του τελευταίου της και νέα έρχονται να προστεθούν.
Μα τώρα πλέον ανάμεσα τους η συγγραφέας τοποθετεί και τον ίδιο της τον εαυτό. Γίνεται μέλος του θιάσου, παίζει το ρόλο που και στην πραγματική ζωή έχει κι έτσι αποδεικνύει πως λογοτεχνία και ζωή μπορούν να ενωθούν και να συνυπάρχουν.
Τα κεντρικά πρόσωπα των έργων της Λότη; Πέτροβιτς – Ανδρουτσοπούλου διαθέτουν πάντα ένα ήθος.
Είναι εκείνο το ήθος που η ίδια η συγγραφέας μόνιμα και αναζητά και υποστηρίζει.
Αναζητά να το δει να χρησιμοποιείται από όσους περισσότερους νέους ανθρώπους γίνεται και υποστηρίζει αυτήν την προσπάθεια με τις συγγραφικές της εφαρμογές.
Οι κεντρικοί ήρωες της ζούνε στον καθημερινό κόσμο, τον κόσμο όλων μας, αλλά διαθέτουν κάτι που δεν είναι και πολλοί από εμάς που σε τόσο σημαντικό, τουλάχιστον βαθμό, το έχουν. Αυτό το κάτι είναι ο σεβασμός προς την Ιστορία, το Έθνος, τη Θρησκεία, τον Άνθρωπο.
Θα μπορούσε, ίσως, κάποιος να ισχυριστεί πως γι αυτό τον λόγο τα πρόσωπα της Πέτροβιτς έχουν κάτι το παρωχημένο. Αλλά καθόλου δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Είναι ολοζώντανα κι έτσι μπορείς να πιστέψεις πως ναι, υπάρχουν πάντα ηλικιωμένοι που από τη μια συζητούν λεπτομέρειες της ιστορίας και από την άλλη προσπαθούν να βοηθήσουν τους νεώτερους στα ερωτικά τους αδιέξοδα, πως ναι, υπάρχουν πάντα νέοι που από τη μια ασχολούνται με τα σπορ της εποχής μας και από την άλλη παθιάζονται με τις περιγραφές του Παπαδιαμάντη.
Η λογοτεχνία δεν είναι δημοσιογραφία.
Ο συγγραφέας φωτίζει όσα με διακριτικότητα δεν επιζητούν τους προβολείς.    
Μερικά ακόμα για τη δομή του έργου.
Το μυθιστόρημα αποτελείται από 9 κεφάλαια.
Τα 5 έχουν να κάνουν με τη ζωή και τις πράξεις των μυθιστορηματικών προσώπων –φιλικές σχέσεις, ερωτικές εξάρσεις, εφηβικές αναζητήσεις και ενδοοικογενειακές καταστάσεις. 
Τα 4 είναι πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις της βελανιδιάς –η ιστορία ενός τόπου και ενός λαού.
Το αιωνόβιο δέντρο αφηγείται στη συγγραφέα, η οποία και κυκλοφορεί ανάμεσα στα άλλα πρόσωπα των 5 κεφαλαίων.
Η Λότη Πέτροβις – Ανδρουτσοπούλου κλείνει το μάτι στον αναγνώστη της καθώς τον μυεί στα βαθύτερα μυστικά της συγγραφικής έμπνευσης.
Και παράλληλα επιζητά να τον πείσει πως ότι έχει παλιώσει μπορεί να βρεθεί ξανά στο δρόμο ενός σημερινού διαβάτη. Και να τον κάνει να δει διαφορετικά –αν μη τι άλλο να τον βοηθήσει να κατανοήσει πως το ‘φαίνεσθαι’ δεν είναι πάντα και ‘είναι’, αλλά και πως επίσης το ‘είναι’ μπορεί συνεχώς να παίρνει και τη μορφή ενός ‘φαίνεσθαι’.



  
(το κείμενο διαβάστηκε στην παρουσίαση του μυθιστορήματος στα πλαίσια της 9ης Διεθνούς Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης)

11.6.12

Ζώρζ Σαρή (1925 – 2012)


Μαζί με το συγγραφικό (και όχι μόνο) alter ego της, την Άλκη Ζέη, υπήρξε εκείνη η συγγραφέας βιβλίων για παιδιά και νέους που κατάφερε να σπάσει (στην εποχή του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα) το φράγμα της απαξίωσης των εκπροσώπων αυτού του είδους της λογοτεχνίας.
Από αυτήν τη σκοπιά (και πάντα μαζί με τη Ζέη) νομίζω πως μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος συνέχειας της Πηνελόπης Δέλτα.
Όπως η Δέλτα, έτσι και οι Σαρή και Ζέη, γράψανε κείμενα που αν και εντάσσονται στην Παιδική και Νεανική Λογοτεχνία, εντούτοις ακολουθούν τις φόρμες δομής κλασικών μυθιστορημάτων για ενήλικες.
Όπως η Δέλτα, έτσι και οι Σαρή και Ζέη, ζήσανε ανάμεσα σε καταξιωμένους και ηγετικούς εκπροσώπους της πολιτικής, καλλιτεχνικής και κοινωνικής τάξης των εποχών τους.
Και βέβαια και οι τρεις τους μιλήσανε μέσα στα βιβλία τους για τα κυρίαρχα ρεύματα ιδεολογιών που καθορίζανε τον ρου της Ιστορίας.
Η αμέσως επόμενη γενιά των συγγραφέων της λογοτεχνίας που έχει να κάνει με τη νεότητα, εμπλούτισαν και εμπλουτίζουν αυτά τα ρεύματα. Και από αυτήν την άποψη, Ζέη και Σαρή μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως κατοχύρωσαν τη διεύρυνση σε επίπεδο θεμάτων και απόψεων.
Η Ζωρζ Σαρή, ειδικά, κατάφερε να δώσει στις ηρωίδες της μια τρυφερά ανθρώπινη και ευαίσθητα κοριτσίστικη επαναστατικότητα και έτσι να προσφέρει την ευκαιρία στο κοινό της να ονειρεύεται την ίδια ώρα που επαναστατούσε.
Δεν έκρυψε την αστική καταγωγή της –για τη Σαρή ο αστός είναι φορέας νέων ιδεών και προοδευτικών αντιλήψεων.
Με μια τέτοια στάση –σήμερα απολύτως αποδεχτή, μα την μετά τη δεκαετία του ’60 εποχή, ίσως όχι και τόσο ευπρόσδεκτη- μεγάλωσαν γενιές και γενιές αναγνωστών.
Κορίτσια και αγόρια που μάθανε να διαβάζουν καλά μυθιστορήματα, να βλέπουν πόσο έντονα το ατομικό συνυπάρχει με το συλλογικό, να αναγνωρίζουν στους χάρτινους ήρωες δικά τους όνειρα μα και αδιέξοδα.
Η Ζωρζ Σαρή διέθετε δίπλα σε μια πλούσια παιδεία και μια μεγάλη ικανότητα επικοινωνίας. Το θεατρικό ταπεραμέντο της ποτέ δεν έπαψε να παρεμβαίνει στον τρόπο που συνομιλούσε με τους αναγνώστες της.
Τελικά ήταν μια συγγραφέας με μύθο. Οι πρώτες γενιές των αναγνωστών της την βλέπανε δίπλα σε πρόσωπα-θρύλους -Μελίνα, Πέρκινς, Βούλγαρης κ.α.
Ο μύθος της, λοιπόν, ήταν σε γερά θεμέλια θεμελιωμένος και για αυτό ακόμα και προτού μας αποχαιρετήσει, είδε το έργο της να αναγνωρίζεται ως κλασικό.
Μια γυναίκα που πολύ αγαπήθηκε, αγάπησε.
Μα και πόνεσε… Πόνεσε πολύ.
Μαζί της φεύγει μια εποχή -τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος της.
Μα τα μυθιστορήματα της Ζωρζ Σαρή θα υπάρχουν πάντα για να μας θυμίζουν τα χρόνια που η Ελλάδα ονειρεύοτανε.